Alles rondom de uitvaart

Nadat de arts het overlijden heeft vastgesteld, mag de overledene (desgewenst overgebracht worden en) verzorgd worden. Eerder mogen wij niets doen.

De verzorging van de overledene

Bij de verzorging van een overledene komen soms wat technische handelingen voor. Dit soort handelingen horen echt bij de verzorging en we kunnen het ons heel goed voorstellen dat het niet prettig is om daarbij te zijn.

Als je je dierbare samen met een van ons wilt verzorgen mag dat altijd. We adviseren  meestal wel om dat pas te doen wanneer we met de “technische verzorging” klaar zijn. Daarna gaan we het lichaam wassen, aankleden en verder verzorgen. Haren, make-up, nagels.

Als je het op prijs stelt maken we samen een vingerafdruk waarvan je later eventueel een sieraad kunt laten maken.

Verschillende opties voor opbaren

Voor het opbaren zijn er verschillende mogelijkheden. Je kunt kiezen uit:

• Technisch koelen
• Thanatopraxie (licht balsemen)
• Biosac 200
• Een alternatieve manier van opbaren; koelen met graszoden

Technisch koelen

Met Technisch koelen bedoelen we koelen middels mobiele koelingen.
De koeling die we gebruiken voor in de kist, hangt vanaf de bovenkant van de kist in de kist en werkt in combinatie met isolerende transparante platen op de bovenkant als een koeling; het lichaam wordt daadwerkelijk gekoeld. Je mag de platen er gerust tussendoor vanaf halen als je je dierbare aan wilt raken. Een koeling onder de kist geeft hetzelfde resultaat.

Bij een bedopbaring door middel van een schelp- of plaat koeling direct onder het lichaam, wordt het lichaam tot ver onder het nul punt gebracht.

Thanatopraxie (licht balsemen)

De balseming is heel kort uitgelegd vergelijkbaar met een nierdialyse. Het verschil is dat het bloed niet teruggeplaatst wordt, maar wordt vervangen door vloeistof die het lichaam conserveert. Het zorgt ervoor dat het lichaam langer mooi blijft, verkleuringen nagenoeg verdwijnen en het niet ijskoud wordt omdat koeling niet nodig is. Als je de handen van de overledene vasthoud nemen die jouw lichaamstemperatuur over. Het lichaam kan over het algemeen langer opgebaard blijven. Voor meer informatie: www.hq-thanatopraxie.nl

Op het filmpje hieronder is een interview te zien met filmmaker George van Houts en zijn dochters ten behoeve van het KRO programma ‘Ode aan de doden’ over het overlijden en balsemen van zijn vrouw (met name de laatste 3 minuten van het filmpje).

Tekst: Pauline Wouters, gediplomeerd thanatopracteur.

Biosac200

Dit is een nieuwe en natuurlijke manier van opbaren. Het is een conserveringstechniek door middel van filters die zijn gevuld met actieve koolstof en natuurlijke klei, geïmpregneerd met kaliumpermanganaat. Ze worden op de darmstreek geplaatst. BIO SAC 200 adsorbeert de door het lichaam van de overledene uitgestoten gassen en organische stoffen waarin bacteriën die verantwoordelijk zijn voor het ontbindingsproces zich kunnen ontwikkelen, waardoor BIO SAC 200 dit proces tegengaat. We vinden dat we er te weinig ervaring mee hebben om het goed te kunnen beoordelen maar we hebben het in huis.

Koelen met graszoden

Graszoden zijn een mooie én ecologische manier van koelen die meestal voor 5 á 6 dagen voldoende koelt. Hoe het werkt? Op twee manieren: ten eerste onttrekt gras warmte aan de omgeving door te groeien. De tweede werking is dat het water dat op het gras gespoten wordt verdampt, waardoor de lucht koel wordt. Dit besproeien gebeurt twee á drie keer per dag, zodat beide processen optimaal plaatsvinden. We komen elke dag om het lichaam van de overledenen te controleren maar voor het besproeien van en de zorg voor het gras is de familie zelf verantwoordelijk.

Wanneer je liever geen thuisopbaring wenst, kun je kiezen voor een opbaring in het Het Afscheidshuis, dat is ons Uitvaartcentrum van Marcia Stallen Uitvaarten aan het Schoonhout 48 in Etten-Leur.

Met ingang van 2021 is het ook mogelijk om op te baren in De Rouwhuiskamer van Marcia Stallen Uitvaarten in Het Turfschip, Schipperstraat 2 in Etten-Leur.

Familie en vrienden kunnen op beide locaties in huiselijke sfeer afscheid nemen. In overleg is dit voor alle ruimtes meestal 24 uur per dag mogelijk.

In Breda is er een samenwerking met Het Huis van Afscheid, Tuinzigtlaan 9 waar je ook, mits beschikbaar, van een 24-uurs kamer gebruik kunt maken.

Wil je geen thuisopbaring en heb je een voorkeur voor opbaring op een andere locatie bijvoorbeeld een rouwcentrum dichter bij je huis, dan is dit ook mogelijk.

Ons werkgebied is in principe onbegrensd. Zoals andere uitvaartorganisaties soms ook gebruik maken van ons Afscheidshuis / Uitvaartcentrum Schoonhout of onze Rouwhuiskamer / De Schepenkamer in het Turfschip, kunnen wij ook gebruik maken van een uitvaartcentrum in jouw eigen omgeving.

Crematie

Als er sprake is van een crematie kun je ervoor kiezen om de uitvaartplechtigheid in het crematorium te laten plaatsvinden maar dat mag ook op andere locaties. Het mag bijvoorbeeld thuis of in een horecagelegenheid, bij de sportclub of waar ook mogelijk. Je kunt ervoor kiezen om de overledene daarna naar het crematorium te begeleiden of om hem of haar uit te zwaaien vanaf de locatie waar de ceremonie plaats vond.

Je kunt de plechtigheid natuurlijk ook in het crematorium laten plaatsvinden. Mocht je er een religieus tintje aan willen geven dan is het ook mogelijk om een Pastoor naar het crematorium te laten komen. Hierna kun je je dierbare echt tot het einde toe begeleiden, dat wil zeggen dat je als je dat wilt mee kunt gaan tot het lichaam in de oven ingevoerd wordt. Hieraan zijn wel extra kosten verbonden.

Daarna is er vaak gelegenheid om de familie of de directe nabestaanden persoonlijk te condoleren. Hoewel je bij een crematorium vaak extra tijd in kunt kopen ben je bij een crematorium toch wat beperkter in de tijd dan op een andere locatie. Hierbij moet wel gezegd worden dat steeds meer crematoria de mogelijkheid bieden om er een dagdeel of zelfs in de avond te kunnen verblijven.

De as van de overledene moet volgens de Nederlandse wet een maand in het crematorium blijven. Ongeveer drie weken na de uitvaart krijg je een brief van het crematorium toegestuurd met allerlei mogelijkheden met betrekking tot de as en een uitnodiging om een afspraak te maken om de as op halen.

Begraven

Net zoals bij cremeren kun je de plechtigheid laten plaatsvinden op elke gewenste locatie. Toch wordt een begrafenis of het (bij) begraven van iemand vaak gedaan nadat er een kerkdienst ter gelegenheid van de overledene heeft plaatsgevonden.
Op sommige begraafplaatsen kun je zelf de plek van het graf uitkiezen, tenzij het om een bij begraving gaat.

We zorgen ervoor dat degene die de kerkdienst voorgaat contact met je opneemt zodat jullie de dienst kunnen bespreken. Bij een bestaand graf regelen we dat de steen gelicht wordt en dat de steenhouwerij contact met je opneemt. De steenhouwerij bepaal je overigens ook zelf. Bij een nieuw graf zorgen we ervoor dat het gedolven en gedicht wordt en zowel bij een bestaand als een nieuw graf kun je kiezen voor een tijdelijk grafmonument. Anders is het graf een poosje naamloos.

Als je niet voor een kerkdienst kiest maar wel voor begraven kan je toch een Pastoor vragen voor de absoute en het zegenen van het graf. Al deze aspecten bespreken we samen en regelen we desgewenst.

Als je wil begraven zonder kerkdienst of religieuze ceremonie dan kan dat natuurlijk ook. In veel gemeenten kun je kiezen uit een begraafplaats van de Parochie of de Gemeentelijke begraafplaats.

Natuurbegraven

Kies zelf je plekje in de natuur

Bij natuurbegraven staat respect voor- en verbondenheid met de natuur centraal. Je kiest zelf een plekje dat bij jou of je dierbare past. Om de natuurlijke kringloop niet te verstoren, wordt er begraven in een biologisch afbreekbare kist, mand, lijkwade of urn.

Het graf wordt aangeduid met een houten boomschijf of herinneringsboom.

Natuurbegraafplaats De Hoevens in Alphen; graf met boomstamschijf als aanduiding.

Het graf wordt niet onderhouden; de natuur krijgt alle ruimte zonder dat deze verwilderd. Natuurbegraafplaats de Hoevens geeft graven uit voor zowel bepaalde- als onbepaalde tijd. Urnengraven voor 30 of 50 jaar, natuurbegraven voor 50 jaar. Je kunt het grafrecht altijd verlengen, maar je kunt ook kiezen voor eeuwigdurende grafrust. Wil je een ceremonie in de buitenlucht, dan biedt de boskapel hiertoe de mogelijkheid.

Waar je ook voor kiest, je krijgt alle ruimte en tijd voor een persoonlijke invulling van het afscheid.

Natuurbegraafplaats De Hoevens, de Boskapel

Natuurbegraafplaats De Hoevens biedt diverse mogelijkheden voor een ceremonie of condoleance voor gezelschappen tot 200 personen.

Voor meer locaties voor natuurbegraven, kijk op www.natuurbegravennederland.nl.

In Nederland kun je momenteel kiezen voor een begrafenis, een crematie, een zeemansgraf of je lichaam beschikbaar stellen voor de wetenschap. Vanaf 2021 wordt resomeren in Nederland dus ook toegestaan.

Resomeren is een van de alternatieven voor begraven en cremeren. Resomeren is in vergelijking met begraven of cremeren een stuk duurzamer. Het lichaam wordt binnen 3 uur ontbonden in een bad van kaliumhydroxide.

Milieuvriendelijk alternatief

Uit onderzoek is gebleken dat resomeren een stuk milieuvriendelijker is dan begraven of cremeren. Dit komt omdat er geen schadelijke stoffen vrijkomen bij het proces van resomeren. Ook wat betreft duurzaamheid scoort resomeren goed. Er is namelijk minder ruimte nodig voor de installatie en er komt aanzienlijk minder uitstoot vrij dan bij begraven of cremeren. Bovendien komen er geen schaarse grondstoffen vrij.

Kijk hieronder voor ‘Zo werkt vloeibaar begraven’.

Bron Youtube.

Asbestemmingen

Een maand na de crematieplechtigheid mag de as vrijgegeven worden. Dit is door de wet zo bepaald. Er zijn erg veel mogelijkheden om de as van je dierbare een bestemming te geven. Bij alle crematoria en begraafplaatsen is een strooiveld aanwezig waar je de as uit kunt strooien, je kan dit ook laten doen. Als er een plekje is dat bijzonder was voor de overledene mag het ook daar, mits de eigenaar van de grond daar toestemming voor geeft.

Ballonverstrooiing

Je kunt de as ook in een biologisch afbreekbare heliumballon laten wegzweven. Door de druk van de atmosfeer zal deze op een bepaalde hoogte klappen, waardoor de as over de vier windrichtingen wordt verspreid. De ceremonie mag je invullen zoals je dat wenst. Vaak worden er voor kinderen nog begeleidingsballonnen opgelaten.

Uitstrooien vanuit de lucht

Vanuit een ballonvaart

Mensen mogen niet het risico lopen om as op hun hoofd te krijgen, al is het nog zo’n kleine hoeveelheid. Dus als men vanuit een ballon as wil verstrooien kan dat, maar alleen boven open zee of boven een groot terrein en wederom met toestemming van de (enige) eigenaar van dat terrein.

Per vliegtuig

Je kunt de as ook per vliegtuig uit laten strooien. Het vliegtuig vliegt boven een afgesproken plek waar de as uitgestrooid wordt, zodat de overige nabestaanden daar aanwezig kunnen zijn en er zelf nog een mooi afscheid van kunnen maken. Hierbij geldt hetzelfde als bij een ballonvaart.

Bijzetten of uitstrooien op zee

Bij een bijzetting op zee wordt een speciale urn vanaf een schip in de zee ‘bijgezet’. De urn lost op in het water en de as wordt in de zee opgenomen. Ook verstrooien vanaf een schip is mogelijk. De as wordt op zee uitgestrooid. Zowel bijzetten als uitstrooien op zee gaat volgens de rituelen die gebruikelijk zijn bij deze ceremonie, compleet met het luiden van de scheepsbel, de vlag gaat halfstok en er wordt Schippersbitter gedronken.
Voor vragen over mogelijkheden kun je altijd contact met ons opnemen.

Rouwdrukwerk

Afhankelijk van het moment waarop we samen aan de uitvaart gaan werken en de tijd tussen het moment van overlijden en de uitvaart zelf, wordt er bepaalt wanneer de kaart of rouwbrief verstuurt moet worden en wanneer we eventueel een advertentie plaatsen. Sommige informatie moet dan al bekend zijn. Denk hierbij aan keuzes zoals: is er gelegenheid tot afscheid nemen en waar, wordt het een crematie of een (natuur)begrafenis, resomeren, wel of geen (formele) condoleance en op welke locatie, een kerkdienst of niet.

Wanneer we die onderwerpen besproken hebben en vast hebben kunnen leggen, kunnen we de kaart gaan maken en eventueel een advertentie opstellen.
Wil je een bestaande kaart of wil je een persoonlijke kaart, met bijvoorbeeld een foto van de overledene of iets wat hem of haar dierbaar is erop? Is er misschien al tekst of een gedichtje wat er op de kaart mag komen? Wil je een advertentie laten plaatsen en zo ja, in welke krant?
Het is handig als er een adressenlijst aanwezig is zodat de enveloppen geschreven kunnen worden.

De kaarten versturen we met speciale rouwpost. Deze post heeft altijd voorrang en wordt zelfs op maandag bezorgd. Nadat de kaarten gepost zijn en er desgewenst een advertentie geplaatst is kunnen we ons bezig houden met andere aspecten van de uitvaart.

Bij een kerkelijke uitvaart kun je kiezen uit bestaande lithurgieboekjes van de kerk of een persoonlijk boekje dat door de familie zelf wordt samengesteld. Nadat het gesprek met de Pastoor of andere voorganger van de uitvaart heeft plaatsgevonden kunnen we hier zorg voor dragen.

Nagedachtenisprentjes stellen we meestal later op. We laten ze meestal de dag voor de uitvaart drukken zodat je nog voldoende tijd hebt om een en ander aan te passen.
Een aantal weken na de uitvaart wordt er soms nog een dankbetuiging in een krant geplaatst. Er zijn families die dit zelf regelen maar je mag dit ook door ons laten verzorgen. Een bedankkaartje versturen is natuurlijk ook mogelijk.

Bloemen

Veel mensen willen hun medeleven betuigen door bloemen te geven bij een uitvaart. Hierin zijn de mogelijkheden eigenlijk eindeloos. Toch is het wel een aandachtspunt want niet iedereen wil bloemen. Soms wil iemand liever een donatie aan een goed doel geven in plaats van bloemen of heeft iemand speciale wensen ten aanzien van bloemen.

Als jouw dierbare speciale bloemenwensen heeft dan kunnen we dat in de kaart vermelden. Dat maakt de uitvaart dan extra persoonlijk.
Als je zelf bloemen wilt bestellen bijvoorbeeld voor op de kist, regel je dat in principe zelf met de bloemist. De bloemisten met wie wij samenwerken begrijpen je situatie en komen graag bij jou aan huis om je te adviseren en om je te helpen bij je keuze. Infomeer hier gerust naar bij ons.

Avondwake / Algemeen rouwbezoek

Er wordt niet heel veel gebruik meer van gemaakt maar in bijna alle kerken kan er nog steeds een avondwake plaatsvinden. De overledene wordt herdacht en soms kunnen de mensen de overledene nog een laatste groet brengen. In sommige kerken, vaak die met nog een kapel mag de overledene de nacht doorbrengen tot aan de begrafenis, mits er over hen gewaakt wordt.

Als jouw dierbare bij ons opgebaard is kun je er in principe zo vaak heen als je wil en met wie je dat wil. Bij thuisopbaringen kunnen mensen meestal in overleg met de familie afscheid van de overledene komen nemen.

De ene familie geeft het veel troost als er veel mensen langskomen gedurende de opbaarperiode maar voor anderen kan dat ook te druk zijn en het kan hen afleiden van de laatste dagen / momenten dat hun dierbare er nog is. Meestal en vooral in het laatste geval wordt er nog gekozen voor een algemeen rouwbezoek. Vaak is dit op de dag of de avond voor de uitvaart. De ene familie vind het fijn om hier zelf bij aanwezig te zijn maar het gebeurt ook van niet. Meestal komen zij dan later en sluiten zij of wij samen de kist.
Bij een avondwake en een algemeen rouwbezoek zijn de uitvaartbegeleiders, meestal samen met een gastvrouw aanwezig en is er ook altijd gelegenheid om schriftelijk te condoleren.

Tijdens de dagen voorafgaand aan de dag van de afscheidsplechtigheid kunnen we je veel dingen uit handen nemen maar voor de plechtigheid zelf, op een locatie anders dan in de kerk, hebben we echt je hulp nodig.

Bij een kerkdienst heb je alles met de voorganger besproken. Welke lezingen, wel of geen koor en andere zaken die aan de orde zijn. Wij begeleiden hierbij de uitvaart.

In andere gevallen maken we samen een draaiboek van de uitvaart, een overzicht met welke muziek er gespeeld wordt, wanneer er iemand spreekt, wanneer er eventueel rituelen plaatsvinden bijvoorbeeld kaarsen aansteken, wel of geen live muziek, kortom elk detail van de plechtigheid is zorgvuldig doorgenomen.

De meeste crematoria willen de dag voor de uitvaart vóór 14.00 uur over het draaiboek en de bijbehorende zaken beschikken zodat zij de dienst kunnen voorbereiden, klaarzetten. Denk hierbij aan de volgorde van de muziek en een fotopresentatie. De muziek en de presentatie dient door de familie zelf aangeleverd te worden. Muziek in mp3 bestanden en bijvoorbeeld een PowerPointpresentatie kun je het beste via We Transfer naar ons toesturen. Je kunt ook rechtstreeks met de muziek- of regiekamer contact opnemen als je vragen hebt.

Ook beschikken de meeste crematoria op hun website over een Muziekboek. Het is handig om daarin te kijken of er nummers in staan die je wilt gebruiken, dan hoef je die zelf niet meer aan te leveren. In een crematorium kun je ervoor kiezen, hiervoor geef je in het opdrachtformulier al dan geen toestemming, om de plechtigheid te laten filmen. De opname blijft 30 dagen beschikbaar, je kunt die ook nog steeds bekijken gedurende die periode en hem eventueel kopen. Na 30 dagen wordt de opname vernietigd.

Als we de plechtigheid op een andere locatie laten plaatsvinden is het eigenlijk niet anders. Op de dag voor de uitvaart zorgen we ervoor dat we daar alles klaar hebben staan en getest hebben. Ook op andere locaties kan voor beeld, licht en geluid en eventueel livestream gezorgd worden.

In 2011 is de wet op de lijkbezorging veranderd waardoor je zelf je dierbare mag vervoeren. Het mag op allerlei manieren zolang het lichaam maar bedekt is.

Je kunt dus iemand in zijn of haar eigen auto vervoeren als die groot genoeg is, met een loopkoets, met een koets met paarden, met motorfietsen, een traditionele rouwauto, met de tractor, een uitvaartbus, enzovoorts.

Formaliteiten

Een overlijden brengt naast veel emotie, ook veel administratieve zaken met zich mee. Als de arts het overlijden heeft vastgesteld, laat hij / zij een A en B verklaring achter.
De A-verklaring is een formulier waarop staat dat het lichaam dood is verklaard. De B-verklaring is een doodsoorzaak verklaring. De B-verklaring mogen wij nooit openmaken, deze wordt naar het Centraal Bureau van Statistieken gestuurd.
Aangifte van overlijden doen we in de gemeente waar het overlijden heeft plaatsgevonden. Soms wil de familie graag zelf de aangifte van overlijden doen maar normaal gesproken doen wij dat.

We vragen je ook altijd om een aantal formulieren te tekenen. Het gaat hierbij om het opdrachtformulier waarbij je verklaart dat je ons de uitvaart laat verzorgen maar ook het opdrachtformulier van een crematorium of een aanvraag bij de gemeente of parochie om te kunnen begraven.

Als er één of meerdere verzekeringspolis(sen) is / zijn dan kunnen we je daarin ontzorgen door die te innen voor je. We vragen je dan om een akte van cessie te tekenen zodat we alles in orde kunnen maken. Afhankelijk van hoe je dierbare verzekerd is, krijg je het te veel uitgekeerde bedrag van de polis op je rekening gestort als het verzekerd bedrag hoger is dan de factuur, of een factuur om bij te betalen als het verzekerd bedrag niet toereikend is.
Alle verzekeringsinstanties sturen aan de nabestaanden een brief waarin precies staat welk bedrag er is uitgekeerd.

Alle opdrachten aan derden gaan in overleg met je en we houden je elke dag op de hoogte van alle ontwikkelingen Op deze manier krijg je de rust en de ruimte om bezig te kunnen zijn met het verlies van je dierbare.

Kinderen rouwen anders dan volwassenen. Daarom wordt daar bij ons veel aandacht aan geschonken. We betrekken de kinderen zoveel mogelijk overal bij en hebben we gespecialiseerde mensen in huis, die kinderen kunnen helpen om met hun verlies om te leren gaan.

In de palliatieve fase kunnen wij hierin al ondersteunen. Samen kunnen we er voor zorgen dat er mooie tastbare herinneringen overblijven. Denk hierbij aan filmpjes maken, of een fotocollage van dierbare momenten, een mooie doos samenstellen met spulletjes erin die veel voor jou betekenen en daardoor van waarde zijn, of kadootjes voor belangrijke momenten in het leven van je opgroeiende kinderen.

De nadruk ligt vooral op het verzamelen van mooie herinneringen voor de kinderen.

Voor jongere kinderen hebben we ook het boekje ‘Bo de Beer neemt afscheid’ waarin in kindertaal uitgelegd staat wat er nu allemaal aan de hand is en voor de wat grotere kinderen hebben we het boekje ‘Dag lieve…’.
Het is een (werk)boekje waar ze in kunnen schrijven, tekenen en plakken wat ze willen zodat ze uiting aan hun verdriet kunnen geven en later nog eens terug kunnen zien hoe het was.

Als een dierbare overlijdt moet er veel worden geregeld. Na de uitvaart ontvang je van ons, afhankelijk van de situatie, een boek, “Zorgen erna”, dat speciaal is geschreven voor mensen die een nalatenschap moeten afwikkelen van hun partner of van een alleenstaande of ongehuwde.
Het geeft een goed overzicht van de taken die op de schouders rusten van de nabestaanden. Bovendien geeft het je praktische richtlijnen hoe je alle zaken kunt afhandelen.

Om je te begeleiden bij rouwverwerking bieden we rouw ondersteunende activiteiten aan. Deze variëren van individuele gesprekken tot lotgenotengroepen, wandelingen maken, informeel samenzijn door samen te eten. Voor de mensen die hun verlies op creatieve wijze tastbaar willen maken verzorgen wij ook workshops. Onder begeleiding wordt er een schilderij gemaakt waarin je eventueel wat as van je dierbare kunt verwerken. Niet alleen voor kinderen maar ook voor volwassenen is er de mogelijkheid om een mooie herinneringsdoos te maken. Voor andere wensen of ideeën staan wij altijd open.  

De factuur van de uitvaart komen we altijd persoonlijk brengen en die lopen we samen door. We vinden dit ook een mooi moment voor een nagesprek. Misschien ben je tegen zaken aangelopen waar we je nog bij zouden kunnen helpen. Je mag ons natuurlijk altijd bellen voor hulp of informatie.

Ook voor het leegruimen en schoon opleveren van de woonruimte kun je een beroep op ons doen. Jij bepaalt waar alle spullen heengaan, wat wel en niet weg mag en wij zorgen ervoor dat alles zorgvuldig uitgevoerd wordt.